A praia dos condenados
Fecha Domingo, 18 abril a las 13:06:48 Tema PHP-Nuke
Desde o outono de 1937 ata agosto de 1938, a praia da Magdalena de
Cedeira foi o escabroso escenario dun campo de concentración franquista
que chegou a albergar a 724 presos, hacinados en tres vellas naves para a
salgadura do peixe que facían as veces de cárcere. Alí eran recluídos e
identificados en función do seu "perigo político" antes de "pasealos"
ou derivalos a outras prisións.
Algúns reclusos lograron esquivar a morte dando ás súas captadores
identidades falsas. Outros desapareceron para sempre fusilados na praia
de Vilarrube (Valdoviño), a poucos quilómetros do centro de detención
cedeirense. É un dos episodios menos coñecidos da Guerra Civil española
en Galicia, que o Concello ferrolán acaba de rescatar do esquecemento.
En marzo do 2009, EU presentou unha moción que foi apoiada por toda a
corporación, a excepción do PP, que se abstivo. Instaba ao municipio a
recuperar os fragmentos dunha represión que nunca se contou" e plasmalos
nun libro. O resultado é a unidade didáctica Ferrol 1936. Golpe de
estado e Represión, editada polo Concello e presentada esta semana como
manual escolar para mostrar aos rapaces como se viviu na cidade o inicio
da contenda e as súas sanguentas consecuencias.
"Buscamos a forma de emendar o baleiro nos libros de texto sen ningún
revanchismo. Trátase de chamar ás cousas polo seu nome e abordar a atroz
represión", sinala a edil de Educación, Mercés Carbajales, do PSOE. Fai
case un ano, encomendáronlle esta tarefa ao profesor cedeirense Xosé
Manuel Suárez. O resumo das súas investigacións é unha publicación de 52
páxinas divididas en doce temas ilustrados con fotos, mapas, listas de
represaliados e actividades en galego orientadas aos alumnos de
Secundaria e Bacharelato.
Hai que esperar ata o noveno capítulo para toparse co Campo de
Concentración de Presentados e Prisioneiros de Cedeira, como se
denominaba. Alí foron trasladados centenares de mariñeiros, jornaleros,
panadeiros, carpinteiros, ferroviarios, mineiros ou agricultores,
apresados cando trataban de fuxir a Francia en pequenos buques
pesqueiros cando a guerra comezaba a torcerse para o bando republicano.
Suárez conta que o centro comezou a funcionar en outubro de 1937.
Asturias caía en mans do exército de Franco, e con ela, toda a
resistencia da fronte do Norte. A flota falanxista apostouse no
Cantábrico para interceptar calquera embarcación en fuga. Detiñan aos
seus ocupantes para trasladalos ata Ferrol, A Coruña ou Ribadeo ou
recluílos en prisións flotantes como o Plus ultra, fondeado na ría
ferrolá. Desde alí eran derivados aos campos de concentración de
Cedeira, Muros e Rianxo. "Non eran campos de exterminio", precisa o
profesor, para marcar distancias co réxime nazi, "eran instalacións
temporais por todo o litoral galego onde se recluían aos presos ata a
súa identificación".
O de Cedeira era unha fábrica de conservas de peixe reconvertida en
cárcere. Un chan de tezas e algo de palla sobre o cemento. Estaba
rodeado por unha empalizada de arame de espino. Contan os veciños que os
mandos franquistas afacían pasearse polo centro para identificar a todo
aquel sospeitoso de simpatizar coa II República ou integrar as filas do
seu exército. Unha fotógrafa local retratounos, un por un. Esas fotos
serviron para ditar a condena de moitos anarquistas, sindicalistas e
milicianos.
En 1937, por este campo de concentración pasaron 369 reclusos. A maioría
eran asturianos (254), pero tamén encerraron a 46 galegos, 28 leoneses e
13 vascos. Figuraban, ademais, oito estranxeiros e outros tantos
chegados de Cantabria, Andalucía, Aragón, Estremadura, Madrid ou
Cataluña. Entre os presos máis novos contábase Gerardo Menéndez, un peón
asturiano de 15 anos, e entre os veteranos, Aquilino Martínez, un
mariñeiro de 58.
"As condicións eran penosas e máis dun faleceu de tuberculoses ou
septicemia", explica Suárez. Con todo, di que algúns veciños
arriscáronse levándolles comida e auga para aliviarlles o sufrimento. As
viúvas dos represaliados de Cedeira achegábanse ata a praia para
recibilos. En marzo do 38, o número de presos alcanzou os 724. A partir
desa data, descendeu progresivamente ata que o centro clausurouse a
finais dese mesmo ano.
Link: ELPAISONLine
|
|