Portal de Noticias Cedeira OnLine Café Bar A MARINA

Desde o outono de 1937 ata agosto de 1938, a praia da Magdalena de Cedeira foi o escabroso escenario dun campo de concentración franquista que chegou a albergar a 724 presos, hacinados en tres vellas naves para a salgadura do peixe que facían as veces de cárcere. Alí eran recluídos e identificados en función do seu "perigo político" antes de "pasealos" ou derivalos a outras prisións.

Algúns reclusos lograron esquivar a morte dando ás súas captadores identidades falsas. Outros desapareceron para sempre fusilados na praia de Vilarrube (Valdoviño), a poucos quilómetros do centro de detención cedeirense. É un dos episodios menos coñecidos da Guerra Civil española en Galicia, que o Concello ferrolán acaba de rescatar do esquecemento.

En marzo do 2009, EU presentou unha moción que foi apoiada por toda a corporación, a excepción do PP, que se abstivo. Instaba ao municipio a recuperar os fragmentos dunha represión que nunca se contou" e plasmalos nun libro. O resultado é a unidade didáctica Ferrol 1936. Golpe de estado e Represión, editada polo Concello e presentada esta semana como manual escolar para mostrar aos rapaces como se viviu na cidade o inicio da contenda e as súas sanguentas consecuencias.

"Buscamos a forma de emendar o baleiro nos libros de texto sen ningún revanchismo. Trátase de chamar ás cousas polo seu nome e abordar a atroz represión", sinala a edil de Educación, Mercés Carbajales, do PSOE. Fai case un ano, encomendáronlle esta tarefa ao profesor cedeirense Xosé Manuel Suárez. O resumo das súas investigacións é unha publicación de 52 páxinas divididas en doce temas ilustrados con fotos, mapas, listas de represaliados e actividades en galego orientadas aos alumnos de Secundaria e Bacharelato.

Hai que esperar ata o noveno capítulo para toparse co Campo de Concentración de Presentados e Prisioneiros de Cedeira, como se denominaba. Alí foron trasladados centenares de mariñeiros, jornaleros, panadeiros, carpinteiros, ferroviarios, mineiros ou agricultores, apresados cando trataban de fuxir a Francia en pequenos buques pesqueiros cando a guerra comezaba a torcerse para o bando republicano.

Suárez conta que o centro comezou a funcionar en outubro de 1937. Asturias caía en mans do exército de Franco, e con ela, toda a resistencia da fronte do Norte. A flota falanxista apostouse no Cantábrico para interceptar calquera embarcación en fuga. Detiñan aos seus ocupantes para trasladalos ata Ferrol, A Coruña ou Ribadeo ou recluílos en prisións flotantes como o Plus ultra, fondeado na ría ferrolá. Desde alí eran derivados aos campos de concentración de Cedeira, Muros e Rianxo. "Non eran campos de exterminio", precisa o profesor, para marcar distancias co réxime nazi, "eran instalacións temporais por todo o litoral galego onde se recluían aos presos ata a súa identificación".

O de Cedeira era unha fábrica de conservas de peixe reconvertida en cárcere. Un chan de tezas e algo de palla sobre o cemento. Estaba rodeado por unha empalizada de arame de espino. Contan os veciños que os mandos franquistas afacían pasearse polo centro para identificar a todo aquel sospeitoso de simpatizar coa II República ou integrar as filas do seu exército. Unha fotógrafa local retratounos, un por un. Esas fotos serviron para ditar a condena de moitos anarquistas, sindicalistas e milicianos.

En 1937, por este campo de concentración pasaron 369 reclusos. A maioría eran asturianos (254), pero tamén encerraron a 46 galegos, 28 leoneses e 13 vascos. Figuraban, ademais, oito estranxeiros e outros tantos chegados de Cantabria, Andalucía, Aragón, Estremadura, Madrid ou Cataluña. Entre os presos máis novos contábase Gerardo Menéndez, un peón asturiano de 15 anos, e entre os veteranos, Aquilino Martínez, un mariñeiro de 58.

"As condicións eran penosas e máis dun faleceu de tuberculoses ou septicemia", explica Suárez. Con todo, di que algúns veciños arriscáronse levándolles comida e auga para aliviarlles o sufrimento. As viúvas dos represaliados de Cedeira achegábanse ata a praia para recibilos. En marzo do 38, o número de presos alcanzou os 724. A partir desa data, descendeu progresivamente ata que o centro clausurouse a finais dese mesmo ano.

Link: ELPAISONLine